Genellikle yemek pişirirken oranları her zaman doğru tutturamayız, bu yüzden istediğimizden çok daha fazla yemek kalabilir. Bu yiyecekler dondurulabilir, ancak çoğu zaman dondurucuda yer olmaması nedeniyle ya da donmaya uygun olmadıkları için buzdolabında bırakmayı tercih ederiz.
Dondurulduklarında, ürünlerin uzun süre dayandığını biliyoruz, peki onları buzdolabında tuttuğumuzda ne oluyor? Aynı şekilde korunabiliyorlar mı? Ne kadar süre sağlıklı kalabiliyorlar?
İlk olarak gıdanın dayanıklılığının birçok farklı faktöre bağlı olduğunu ve dayanıklılığı artırmak için sebzelerin uygun şekilde temizlenmesi ve mutfak eşyaları ve yüzeylerin doğru kullanımı ve hijyeninin gerekli olduğunu söylemek gerekir. Saklanılacak gıda temiz ve hava geçirmez şekilde kapatılmış kaplarda, tutmak gerekir. Bir diğer önemli ipucu da buzdolabının sıcaklığının 0 ila 4 ºC arasında olmasıdır.
Dayanma Süresini Etkileyen Faktörler
Bunlar önemlidir çünkü bu adımlar doğru yapılmazsa gıdalarda bakteri üremesi hızlanabilir.
Gıdaların buzdolabında bekleme süresini etkileyen diğer faktörler şunlardır:
Kalite
Özenle yetiştirilmeyen, hasat edilmeyen veya üretilmeyen bir gıdanın besin değeri, pişirme ve bekleme süresi çok daha kötüdür.
Yiyecek Türü
Yiyecek türleri de bekleme süresi için önemlidir. Örneğin baharatlı salata, haşlanmış yumurta ile aynı süre dayanmaz.
Pişirme Sırasında İşleme
Yiyeceklerin işlenmesi (bölme, doğrama vs.) ve gıda kontaminasyonunu önlemek için hijyenik önlemler (bıçak, kesme tahtası) gıdanın bekleme süresini etkiler.
Pişirme Tekniği
Pişirme teknikleri de gıdanın buzdolabında dayanma süresi açısından önemlidir. Örneğin bir kızartma ile bir haşlama aynı süre sağlıklı kalmaz. Ayrıca pişirmeden soğutmaya kadar geçen süre de önemlidir.
Saklanması Yüksek Riskli Gıdaları
Yüksek riskli gıdalar, patojenik mikroorganizmaların büyümesini artıran belirli özelliklere sahiptirler.
Yüksek riskli gıdalar mikroorganizmaların büyümesi için gerekli tüm koşulları karşılayanlardır. Nötr pH, nem ve besinler (proteinler veya nişasta bakımından zengin) bu durumu belirler. Tüm bu faktörlerin bir araya gelmesi durumunda gıdanın saklanması kontrol altında tutulamaz ve ayrıca gıda zehirlenmesine neden olabilecek toksinler üretebilirler.
Yüksek riskli gıdalar arasında kıyma, çiğ et, çiğ veya pişmiş tavuk ve hindi, çiğ veya marine edilmiş balık, çiğ süt, çiğ peynirler, çiğ veya pişmiş yumurta, pişmiş pirinç ve makarna bulunur.
Gıdalar Buzdolabında Nasıl Yerleştirilmeli?
Daha sağlıklı saklama için çiğ gıda ile çapraz bulaşmayı önlemek için pişmiş yemekler üst raflara yerleştirilmelidir. Buna ek olarak, gıdaların etrafında yeterli hava sirkülasyonu olmalı, üst üste değil, belli bir mesafe ile saklanmalıdır.
Taze pişmiş gıdalar soğuyana kadar oda sıcaklığında bekletilmemelidir çünkü bu, mikroorganizmaların büyüdüğü ideal sıcaklıktır. Bu nedenle sıcaklığı bir an önce düşürmek önemlidir. Bunu iki şekilde yapabilirsiniz. Birincisi kabı soğuk suyla dolu bir başka kaba koyun ve bir kaşıkla karıştırın, böylece sıcaklık daha hızlı düşer. İkinci yöntem ise pişirdikten sonra buzdolabına koyun.
Ancak sıcak kabın buzdolabının içindeki diğer yiyeceklerle temas halinde olmamasına dikkat edin. Çünkü bu, temas yoluyla diğer yiyeceklerin sıcaklıklarını yükselterek onları bozabilir. Bunları tamamen ayırmanın mümkün olmadığı durumlarda, küçük oranlarda paketlemek ve asla çok derin kaplar kullanmamak gerekir.
Buradaki ana nokta işlemi yapmak için uzun süre beklememektir. Pişirdikten sonra en fazla 30 dakika ila 1 saat arasında bir sürede yapılmalıdır. Ayrıca, yemeğin en kısa sürede soğumasını sağlamak için buzdolabını 90 dakikadan önce açmamak önemlidir.
Çeşitli Yemeklerin Buzdolabında Dayanma Süreleri
Türüne ve pişirme şeklinize bağlı olarak yiyecekler buzdolabında az ya da çok dayanacaktır.
Izgara ve Güveç
Izgarada pişirilen yiyecekler daha az su içerdikleri için daha uzun süre dayanır. Ancak beslenme açısından bakıldığında işler değişiyor. Izgarada pişirdiğinizde, dışarıdan gelen su buharlaşarak içerideki besinleri daha yoğun hale getiren bir tıpa görevi görür, ancak bu yiyecekleri buzdolabında saklamak kaliteyi değiştiren ve besin değeri kayıplarına neden olan kimyasal ve fiziksel değişikliklere neden olur. Izgara yiyecekler genel olarak uzun saklanamaz çünkü birkaç saat sonra dokuları değişir. Güveçler ise et veya balık içeriyorsa, buzdolabında yaklaşık 2 gün dayanabilir. Daha uzun süre dayanmalarını istiyorsanız, onları buzdolabında tutmak yerine dondurabilirsiniz.
Balık ve Et
Pişmiş et ve balığın buzdolabındaki dayanma süresi 3 ila 4 gün arasındadır, ancak balık veya deniz ürünleri çorbası genel olarak buzdolabında 1 gün saklanmalıdır. Tavuk ve hindi gibi kümes hayvanları ise yaklaşık 2 gün saklanabilir.
Ancak, ürünler pişirilmediğinde saklanma süreleri değişir. Buzdolabında taze balık 1-2 gün, et ise 3 ila 5 gün dayanır. Çiğ balık etten daha az süre dayanır, çünkü sıcaklık değişimleri meydana geldiğinde ayrışma süreci hızlanır ve bu da bakterilerin hızlı bir şekilde çoğalmasına neden olur.
Etin paketlenmesi durumunda saklanma süresi daha uzun olabilir. Bu durumlarda paket üstündeki son kullanma tarihine bakmamız gerekir.
Sebzeler
Taze sebzeler, yani işlenmemiş ve paketlenmemiş sebzeler buzdolabında saklandığında besin değerlerini hızla kaybederler, bu nedenle ideal olanı onları 2 veya 3 günden fazla buzdolabında saklamamaktır.
Püreler, yemekler veya çorbalar genel olarak 3 ila 4 gün saklanabilir.
Açık Konserveler
Açık konserveler asla buzdolabına konulmamalıdır. Uzmanların tavsiyesi, konserve içeriğini kutudaki sıvıyla birlikte bir cam kaba aktarmak ve kutuyu atmaktır. Bu şekilde daha iyi korunacak ve sağlık riski olmayacaktır. Bir konserveyi açtığınızda gıda oksijen alır, bakteri veya diğer mikroorganizma türlerinin gelişimine açık hale gelir ve metaller gıdaya kutu-gıda-oksijen teması yoluyla geçebilir. Ayrıca, kutudaki sıvı buzdolabında diğer yiyecekleri kirletebilir.
Buzdolabındaki Yemeğin Bozulduğu Nasıl Anlaşılır?
Pişirilen yiyeceklerin buzdolabında ne kadar süre dayanacağını bilmek önemlidir, ancak çoğu zaman ne kadardır dolapta olduğunu hatırlamayız ve onları yiyip yemememiz gerektiğine karar veremeyiz. Bir besinin tüketime uygun olup olmadığını anlamak için öncelikle özelliklerine bakmak gerekir.
Bir gıda orijinal özelliklerini, dokusunu, kıvamını ve rengini kaybettiğinde tüketilmemelidir. Gıdanın özelliklerindeki bu değişiklikler gıdanın kimyasal, fiziksel ve biyolojik özelliklerinde bir değişiklik anlamına geldiği için sağlık riski oluşturur.
Peki, gıdada bu kadar belirgin bir değişiklik olmadığında ne yapılmalı? Bariz değişikliklere uğramayan pişmiş yemekler tüketilmesi en tehlikeli olanlar olabilir. Hastalıklara neden olan patojenik mikropların genellikle gıdayı değiştirmediği bilinmektedir. Başka bir deyişle yiyecekler görünümünde, kokusunda ve tadında değişiklikler olmadan yüksek düzeyde zehirli olabilirler.
Bozulmuş bir gıdanın kesin olarak değişmesi gerekmez. Örneğin salmonellalı bir mayonez tamamen normal bir görünüme, kokuya ve tada sahip olacağı için çıplak gözle ayırt etmek imkansızdır. Bu nedenle gıdaların sadece görsel yönüne (koku, renk, doku) değil, aynı zamanda son kullanma tarihine bakmalı ve ona göre tüketilmelidirler.
Yemekleri Birden Fazla Kez Isıtmayın
Genel olarak yiyecekleri bir kereden fazla ısıtmak iyi değildir. Artan yemekler 1 defadan fazla ısıtılmamalıdır. Birkaç kez yapmak bakterilerin çoğalmasına neden olur çünkü büyüme için ideal sıcaklık 5-65 ºC arasında sağlanır. Aşırı ısıtma gıdanın kalitesini ve besin değerini de düşürür.
Uzmanların tavsiyesi, buzdolabındaki yemekleri tekrar ısıtmak zorunda kalmamak için o anda tüketilecek olan miktarı çıkarmaktır. Yemeden önce, kaynatmadan, ancak mikroorganizmaları ortadan kaldıracak kadar sıcaklıkta, yaklaşık 75 ºC'lik bir sıcaklığa yeniden ısıtılmalıdır.
Yiyeceklerin Buzdolabında Dayanma Süreleri
Çeşitli yiyeceklerin tüketilene kadar buzdolabında dayanma süreleri şu şekildedir:
Sebze püresi veya sebze çorbası: 3-4 gün
Mercimek çorbası: 3-4 gün
Kızarmış tavuk: 2 gün
Izgara kırmızı et: 1 gün
Izgara balık: 1 gün
Haşlanmış yumurta: Kendi kabuğunda tutulursa 7 güne kadar
Pişirilmiş veya çiğ doğal domates sosu: 3 gün
Ev yapımı soslar: 1 gün
Kaynak: https://www.ensonhaber.com/saglik/pismis-yemekler-buzdolabinda-ne-kadar-dayanir
